Σχέση της κατάθλιψης των μητέρων μετά τον τοκετό και της υπερομοκυστεϊναιμίας©

Υπό του Δρ. Δημητρίου Ν. Γκέλη - MD, ORL, DDS, PhD, Medical Life Coach

 Ένας μεγάλος αριθμός μελετών έχει δείξει μια συσχέτιση μεταξύ της κατάθλιψης μετά τον τοκετό και της φτωχής σύνδεσης μεταξύ της μητέρας και του νεογέννητου, καθώς και της κατώτερης ανάπτυξης των βρεφών [2, 3]. 

Η έγκαιρη ανίχνευση παραγόντων που σχετίζονται με την κατάθλιψη μετά τον τοκετό μπορεί να αποτρέψει την εμφάνιση και τα αρνητικά αποτελέσματα (π.χ. ψύχωση μετά τον τοκετό) [4].

Αναφέρεται ότι το 50% των εγκύων εμφανίζει για μια μικρή χρονική περίοδο, συνήθως ολίγων ημερών αμέσως μετά τον τοκετό, μια ήπια κατάθλιψη. Η ήπια αυτή κατάθλιψη διαρκεί από λίγες ημέρες μέχρι λίγες εβδομάδες, μετά τον τοκετό.

Παράγοντες κινδύνου εκδήλωσης κατάθλιψης μετά τον τοκετό [5, 6].

 Προϋπάρχουσα κατάθλιψη κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Άγχος προ του τοκετού

Άγχος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Ανεργία προ και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Ιστορικό κατάθλιψης προ της σύλληψης.

Κατάθλιψη τηςμητρότητας (Maternity blues) – Especially when severe, the blues may herald the onset of PPD.

Πρόσφατα στρεσσογόνα γεγονότα

Ανεπαρκής κοινωνική υποστήριξη

Κακές συζυγικές σχέσεις.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Υψηλά επίπεσα κορτιζόλης

Υψηλά επίπεδα ομοκυστείνης

Στρες από την αντιμετώπιση της φροντίδας του παιδιού

Απουσία συντρόφου ή συζύγου (μονογονεϊκή οικογένεια). Απρογραμμάτιστη και ακούσια εγκυμοσύνη

Χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση

Χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης

Μη επιθυμητή κύηση

Προεμμηνορροϊκό σύνδρομο  

Κάθε έγκυος γυναίκα έχει πολύ υψηλά επίπεδα ορμονών (οιστρογόνα, προγεστερόνη, προλακτίνη και οξυτοκίνη). Τα επίπεδα αυτών των ορμονών πέφτουν κατακόρυφα μετά τον τοκετό (αν και η προλακτίνη παραμένει αυξημένη για εκείνες τις μητέρες που θηλάζουν). 

Δρ Καμπάς Νικόλαος Ιατρός Μαιευτήρας-Γυναικολόγος Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Συντονιστής Διευθυντής του Μαιευτικού – Γυναικολογικού τμήματος και Διευθυντής των Ιατρικών Υπηρεσιών του Γενικού Νοσοκομείου Κορίνθου Eπικοινωνία Τηλ 6944813976 Ε mail : njkambas@gmail.com ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Γυναικολογική ογκολογία, Ανώδυνος τοκετός, Προληπτική, Συμπληρωματική και Περιβαλλοντική Ιατρική

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300 Τηλ. 0030 27440 23768 00306944280764 pharmage@otenet.gr www.gelis.gr www.pharmagel.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Προληπτική Ιατρική, Αντιγήρανση, Συμπληρωματική Ιατρική

Γκέλη Αικατερίνη Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική, Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820 email:kgkeli@hotmail.com

Οι αναπαραγωγικές ορμόνες επηρεάζουν πρακτικά κάθε βιολογικό σύστημα που συμμετέχει στην εκδήλωση της μετά τον τοκετό κατάθλιψης, Φαίνεται ότι μια υποομάδα γυναικών είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στα αποτελέσματα των περιγεννητικών ορμονικών αλλαγών [7].

Βεβαίως δεν βιώνουν όλες οι μητέρες μετά τον τοκετό ήπια ή σοβαρή κατάθλιψη, παρά τις φυσικές αλλαγές των αναφερθέντων ορμονών.

Το φαινόμενο της επιλόχειας κατάθλιψης έχει ερευνηθεί και ερευνάται ακόμη συστηματικά. Tι είναι αυτό που καθορίζει το αν θα πάθει ή δεν θα πάθει μια λεχωίδα επιλόχειο κατάθλιψη;

Η σύγχρονη έρευνα έχει αποκαλύψει ότι στις γυναίκες με επιλόχεια κατάθλιψη τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της ομοκυστεΐνης στο αίμα τους ήταν σημαντικά υψηλότερα σε σύγκριση με λεχωίδες που δεν εκδήλωσαν κατάθλιψη.

Αυτό σημαίνει ότι τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης θα μπορούσαν να θεωρηθούν παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης της κατάθλιψης [8].

Επίσης σε μια μελέτη 91 λεχωίδων με καταθλιψη μετά τον τοκετό βρέθηκαν είχαν αυξημένα επίπεδα της IL-6 και των υποδοχέων της , λίγες ημέρες μετά τον τοκετό [9].

Βιοχημεία της oμοκυστεΐνης

 Η  ομοκυστεΐνη είναι ένα αμινοξύ, το οποίο παράγεται κατά την ενδοκυττάρια απομεθυλίωση της μεθειονίνης των πρωτεϊνικών τροφίμων, η οποία μπορεί, είτε να επαναμεθυλιωθεί, σχηματίζοντας μεθειονίνη ή να καταβολισθεί και να σχηματίσει κυσταθειονίνη και κυστεΐνη [1]

Η ομοκυστεΐνη συμμετέχει στη διατήρηση της κυτταρικής οξεοβασικής ισορροπίας [10]. 

Η έλλειψη φολικού  ή φυλλικού οξέος,  βιταμίνης  Β12 και βιταμίνης Β6 προκαλεί αύξηση των συγκεντρώσεων της ομοκυστεΐνης στον ορό του αίματος [11], διότι αναστέλλεται η μετατροπή της σε μεθειονίνη.

Η υπερομοκυστεϊναιμία έχει βρεθεί ότι, αποτελεί παράγοντα αυξημένου κινδύνου ελάττωσης της γνωσιακής λειτουργίας (διαταραχές μνήμης, κρίσης, συγκέντρωσης, βούλησης, κλπ) [12], υπέρτασης [13], καρδιοκυκλοφορικής νόσου [14, 15], σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 [16, 17], επιπλοκών του διαβήτη τύπου 2 [18, 19] και επιπλοηών της κυήσεως

 Συχνό χαρακτηριστικό σε εγκύους  με μεταλλάξεις MTHFR (μεθυλενοτετραϋδροφολλική ρεδουκτάση) και υπερχομοκυστεϊναιμία είναι η καθ΄υποτροπήν, η επαναλαμβανόμενη απώλεια της εγκυμοσύνης.  Η συμπληρωματική χορήγηση υπερφυσιολογικών δόσεων  μεθυλφολικού, βιταμίνης Β6 και βιταμίνης Β12 σε γυναίκες με τη μετάλλαξη  MTHFR  έχει επωφελές αποτέλεσμα στην εξέλιξη της εγκυμοσύνης τους [20].

Σχέση της υπερομοκυστεϊναιμίας και της έλλειψης βιταμίνης Β12

Λόγω της συμμετοχής της βιταμίνης Β12 στο μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης, γίνεται αντιληπτό ότι κάθε ασθενής με έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί να έχει αυξημένα επίπεδα  ομοκυστεΐνης στο αίμα του (υπερομοκυστεϊναιμία).

Η ύπαρξη υπερομοκυστεϊναιμίας συχνά είναι ένδειξη έλλειψης βιταμίνης Β12, αλλά και έλλειψη φολικού οξέος. Επειδή η μέτρηση των επιπέδων συγκέντρωσης της βιταμίνης Β12 (κοβαλαμίνης) δεν είναι αξιόπιστη, για να αξιολογηθεί η έλλειψή της, συνιστάται να μετρώνται τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης. 

Επειδή όμως η υπερομοκυστεϊναιμία μπορεί να οφείλεται  και σε άλλες αιτίες, συνιστάται  να μετρώνται και τα επίπεδα του μεθυλμαλονικού οξέος. Αυτό επιβάλλεται να γίνεται, καθώς η Β12 είναι συμπαράγοντας για τις αντιδράσεις  μεθυλίωσης που περιλαμβάνουν το μεθυλμαλονικό οξύ [methylmalonic acid (MMA)] και την ολκή ομοκυστεΐνη (ομοκυστεϊναιμία).

Σε περίπτωση έλλειψης της βιταμίνης Β12, τόσο οι συγκεντρώσεις του ΜΜΑ, όσο και της ομοκυστεΐνης βρίσκονται ανεβασμένες [21]. 
Οι χαμηλές συγκεντρώσεις του φολικού και της βιταμίνης Β12 σχετίζονται επίσης  με υπερομοκυστεϊναιμία, που είναι παράγοντας κινδύνου για καρδιοκυκλοφορική νόσο,  γνωσιακή έκπτωση και επιπλοκές στις εγκύους [22, 23, 24].

Οι υψηλές συγκεντρώσεις ομοκυστεΐνης σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης αθηρωματικών πλακών στις καρωτίδες και αυτό αξιολογείται ως παράγοντας κινδύνου δημιουργία καρωτιδικών πλακών [25] και εκδήλωσης συμπτωμάτων κατάθλιψης στις μητέρες, τις πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό [1].

Οι συγκεντρώσεις ομοκυστεΐνης >13 mcmol/L θεωρούνται ανώμαλες σε ασθενείς που ερευνώνται για υποψία έλλειψης βιταμίνης Β12 και φολικού οξέος και ενδογενείς διαταραχές του μεταβολισμού.

Η διάκριση της έλλειψης βιταμίνης Β12 από την έλλειψη φυλλικού οξέος γίνεται μετρώντας τα επίπεδα του  μεθυλμαλονικού οξέος (ΜΜΑ). Oι τιμές των συγκεντρώσεων του ΜΜΑ  αυξάνονται μόνον όταν υπάρχει έλλειψη βιταμίνης Β12.

Γιαυτό στους ασθενείς με υποψία έλλειψης βιταμίνης Β12, εκτός των μετρήσεων των συγκεντρώσεων της βιταμίνης Β12 και της ομοκυστεΐνης επιβάλλεται να μετράται και το ΜΜΑ.

Συγκεντρώσεις ομοκυστεΐνης < ή = 10 mcmol/L είναι επιθυμητές, όταν η μέτρηση χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της παρουσίας κινδύνου πρόκλησης καρδιοκυκλοφορικής νόσου.

Συνιστάται οι μετρήσεις της ομοκυστεΐνης να γίνονται σε νηστικούς το πρωί ασθενείς. Παρά τούτο οι συγκεντρώσεις της ομοκυστεΐνης σε μη νηστικούς ασθενείς είναι μεν ελαφρώς υψηλότερες, αλλά δεν έχουν κλινική σημασία.

Σε πολλές εγκύους μπορεί οι μετρήσεις των επιπέδων της βιταμίνης Β12  να βρεθούν φυσιολογικές και αυτό να είναι φαινομενικό. Οι έγκυες μπορεί να έχουν φυσιολογικές τιμές επάρκειας βιταμίνης Β12, αλλά τα επίπεδα της ενδοκυττάριας βιταμίνης Β12 να είναι ελλειπή ή ανεπαρκή.

Αυτό αποδεικνύεται μετρώντας και τα επίπεδα της ομοκυστείνης και του μεθυλμαλονικού οξέος. Αν οι συγκεντρώσεις της ομοκυστείνης είναι >13mcmol/L του μεθυλμαλονικού οξέος > 0.30 μmol/L υπάρχει λειτουργική έλλειψη βιταμίνης Β12.

Στην υπερομοκυστεϊναιμία χορηγείται

Βιταμίνη Β12:

Επιλλέγεται η χορήγηση του συνδυασμού μεθυλκοβαλαμίνης και αδενοσυλκοβαλαμίνης, [Dr Gelis Safe Vitamin B12], που χορηγείται υπο μορφή διαλύματος υπογλωσσίων σταγόνων. Λόγω της ασφαλούς και εξαιρετικής απορροφητικότητας του συνδυασμού αυτών των δύο μορφών βιταμίνης Β12, δεν χρειάζεται η χορήγηση επωδύνων ενδομυικών ενέσεων της κλασσικής βιταμίνης Β12 ή  κοβαλαμίνης.

Χορηγούνται καθημερινά 8 σταγόνες υπογλωσσίως ή 5 ml που περιέχουν 500 μg Μεθυλκοβαλαμίνης και 500 μg Αδενοσυλκοβαλαμίνης για 2 μήνες. Το διάλυμα συγκρατείται στο στόμα για 10 δευτερόλεπτα και καταπίνεται. Κάθε δύο μήνες μετρώνται  τα επίπεδα της βιταμίνης Β12, της ομοκυστείνης και του μεθυλμαλονικού οξέος στο αίμα..  

Φυλλικό οξύ (βιταμίνη Β9):

Χορηγείται σε δόση 400-800mcg ημερησίως, καθ΄όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Βιταμίνη Β6:

Χορηγούνται 50mg ημερησίως

Βλέπε επίσης: Η σχέση της ομοκυστεΐνης με τη βιταμίνη Β12©

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Yim IS, Tanner Stapleton LR, Guardino CM, Hahn-Holbrook J, Dunkel Schetter C .Biological and psychosocial predictors of postpartum depression: systematic review and call for integration.Annu Rev Clin Psychol. 2015; 11():99-137.[PubMed] [Ref list]

2.Katon W, Russo J, Gavin A Predictors of postpartum depression.J Womens Health (Larchmt). 2014 Sep; 23(9):753-9.[PubMed] [Ref list]

3.O'Hara MW, McCabe JE Postpartum depression: current status and future directions.Annu Rev Clin Psychol. 2013; 9():379-407.[PubMed] [Ref list]

4.Sockol LE, Epperson CN, Barber JP.Preventing postpartum depression: a meta-analytic review.Clin Psychol Rev. 2013 Dec; 33(8):1205-17. [PubMed] [Ref list]

5.Maryam Ghaedrahmati, Ashraf Kazemi, Gholamreza Kheirabadi, Amrollah Ebrahimi, and Masood Bahrami Postpartum depression risk factors: A narrative review. J Educ Health Promot. 2017; 6: 60. Published online 2017 Aug 9. doi: 10.4103/jehp.jehp_9_16

6.Rafael A. Caparros-Gonzalez, Borja Romero-Gonzalez, Helen Strivens-Vilchez, Raquel Gonzalez-Perez, Olga Martinez-Augustin, Maria Isabel Peralta-Ramirez.Hair cortisol levels, psychological stress and psychopathological symptoms as predictors ofpostpartum depression. PLoS One. 2017; 12(8): e0182817. 

7.Dr. Crystal Edler Schiller, Ph.D.,* Dr. Samantha Meltzer-Brody, M.D., M.P.H., and Dr. David R. Rubinow, M.D. The Role of Reproductive Hormones in Postpartum Depression. CNS Spectr. 2015 Feb;20(1):48-59. doi: 10.1017/S1092852914000480. Epub 2014 Sep 29.

8.Huang J, Zhang L, He M, Qiang X, Xiao X, Huang S, Zhang D, Tang M. [Comprehensive evaluation of postpartum depression and correlations between postpartum depression and serum levels of homocysteine in Chinese women]. Zhong Nan Da Xue Xue Bao Yi Xue Ban. 2015 Mar;40(3):311-6. 

9.Maes M, Lin AH, Ombelet W, Stevens K, Kenis G, et al. Immune activation in the early puerperium is related to postpartum anxiety and depressive symptoms. Psychoneuroendocrinology. 2000;25:121–37.[PubMed] [Google Scholar]

10.  Kolling J., Scherer E. B., Siebert C., Hansen F., Torres F. V., Scaini G., et al. . (2013). Homocysteine induces energy imbalance in rat skeletal muscle: is creatine a protector? Cell Biochem. Funct. 31, 575–584. 10.1002/cbf.2938 [PubMed] [Cross Ref] [Ref list]

11. Homocysteine Lowering Trialists C. Dose-dependent effects of folic acid on blood concentrations of homocysteine: a meta-analysis of the randomized trials. Am J Clin Nutr 2005; 82:806–812. [PubMed]

12. Prins ND, Den Heijer T, Hofman A, et al.Homocysteine and cognitive function in the elderly: the Rotterdam Scan Study.Neurology2002;59:1375–1380.[PubMed]

13. van Guldener C, Nanayakkara PW, Stehouwer CD.Homocysteine and blood pressure.Curr Hypertens Rep2003;5:26–31.[PubMed]

14. Homocysteine Studies C.Homocysteine and risk of ischemic heart disease and stroke: a meta-analysis.JAMA2002;288:2015–2022.[PubMed]

15.Ganguly P, Alam SF. Role of homocysteine in the development of cardiovascular disease.Nutr J2015;14:6.[PMC free article][PubMed]

16. Huang T, Ren J, Huang J, et al.Association of homocysteine with type 2 diabetes: a meta-analysis implementing Mendelian randomization approach.BMC Genomics2013;14:867.[PMC free article][PubMed]

17.Sudchada P, Saokaew S, Sridetch S, et al.Effect of folic acid supplementation on plasma total homocysteine levels and glycemic control in patients with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis.Diabetes Res Clin Pract2012;98:151–158.[PubMed]

18. Agullo-Ortuno MT, Albaladejo MD, Parra S, et al.Plasmatic homocysteine concentration and its relationship with complications associated to diabetes mellitus.Clin Chim Acta2002;326:105–112.[PubMed]

19.  Li J, Zhang H, Shi M, et al.Homocysteine is linked to macular edema in type 2 diabetes.Curr Eye Res2014;39:730–735.[PubMed]

20.Serapinas D, Boreikaite E, Bartkeviciute A, Bandzeviciene R, Silkunas M2, Bartkeviciene D. The importance of folate, vitamins B6 and B12 for the lowering of homocysteine concentrations for patients with recurrent pregnancy loss and MTHFR mutations. Reprod Toxicol. 2017 Sep;72:159-163. doi: 10.1016/j.reprotox.2017.07.001. Epub 2017 Jul 6.

21. Björkegren K, Svärdsudd K.  A population-based intervention study on elevated serum levels of methylmalonic acid and total homocysteine in elderly people: results after 36 months of follow-up. J Intern Med. 2004 Nov; 256(5):446-52. [PubMed] [Ref list]

22. van Beynum IM, Smeitink JA, den Heijer M, te Poele Pothoff MT, Blom HJ. Hyperhomocysteinemia: a risk factor for ischemic stroke in children. Circulation. 1999 Apr 27;99(16):2070-2. PubMed PMID: 10217643.

23. SESHADRI, Sudha, et al. Plasma homocysteine as a risk factor for dementia and Alzheimer’s disease. New England Journal of Medicine, 2002, 346. Jg., Nr. 7, S. 476-483.
24. Christine Vetter. Homocysteinämie – Risikofaktor für Herz und Gefäße. Zahnärztliche Mitteilungen 23/2003.

25. Yao T, Wang ZF, Li L, Li W, Yang H, Chen SH, Zhu Y, Liu XX, Wu SL, Zhao XQ. [Relations between serum homocysteinemia and carotid artery plaques]. 

Σημείωση: Το παρόν επιστημονικό άρθρο γράφτηκε για λόγους ενημέρωσης των ιατρών και των λοιπών επιστημόνων υγείας και δεν αποτελεί  μέσο διάγνωσης ή αντιμετώπισης ή πρόληψης ασθενειών, ούτε αποτελεί ιατρική συμβουλή για ασθενείς, από τον συγγραφέα ή τους συγγραφείς του άρθρου.

Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.

Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από  τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση,  παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας 

Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.